Ken je ze? Uitspraken van kinderen als 'daar kan ik echt geen hap van nemen, dan ga ik dood', 'dat ga ik de juf echt niet vragen, dat vindt ze echt heel raar', 'dat gaat me echt nooit lukken!!!'. Als volwassene spring ik dan snel naar de rationele reactie 'ga het eerst maar eens proberen, misschien valt het wel mee!' Logisch toch?
Stap even mee naar de binnenkant mijn volwassen hoofd. Ik heb in mijn kindertijd ook tal van dit soort 'onmogelijkheden en beperkingen' verzameld. 'Daar kan ik beter mijn mond over houden', 'dat willen ze niet horen', 'ik ben niet zo goed met mensen', 'ik ben nou eenmaal iemand die altijd net teveel zegt'. Zoals je kunt lezen gingen veel van mijn overtuigingen over mijn verbinding en communicatie met anderen. Op deze onzin-uitspraken kon ik heel goed mezelf rationeel van repliek dienen 'stel je toch niet zo aan, dat is helemaal niet zo!' Het was niet heel vriendelijk, wel heel rationeel. De stap erna was lange tijd schier onmogelijk voor me: 'ga het maar gewoon proberen!'
Dit soort overtuigingen over jezelf klinken (als ze bevestigd worden) in je hoofd als:
Zie je wel, ik had ook gewoon mijn mond moeten houden!
Zie je wel, ik hoor er weer niet bij!
Zie je wel, ze willen helemaal niet horen wat ik te zeggen heb!
Zie je wel, ik doe het toch verkeerd!
Zie je wel, ik moet het altijd alleen doen!
Dit rijtje klinkt voor iedereen anders. Wat we gemeenschappelijk hebben is dat we zo'n rijtje hebben én er onszelf op onvriendelijke wijze mee om de oren slaan. Echt ervaren dat het onzin is en dat we niet hoeven mee te gaan in deze negativiteit, is lastig als je middenin het drijfzand van je eigen favoriete rotgevoel staat. Je lijkt er letterlijk in weg te zinken totdat je zo klein en hulpeloos bent als een kind. Je ziet de weg eruit niet meer en de cirkeltjes die je draait in je hoofd zorgen ervoor dat je alleen maar overtuigder raakt.
Herkenbaar?
Zo ja, dan herken je vast ook de behoefte om het anders te doen, hier liefst nooit meer in weg te zakken en toch alsjeblieft gewoon als normaal mens te kunnen blijven functioneren, 'ik ben toch verdorie volwassen!'
Nou in die laatste gedachte zit een kern van waarheid en de weg uit dit drama. Het lijkt soms ten slotte wel alsof je in het slechte toneelstuk van je eigen leven zit als je jezelf weer als een klein kind weg ziet zakken in je oh zo bekende rotgevoel: 'Oh nee, niet dit weer!'
Hoe verander ik dit?
Als je het pad wilt inslaan om je minder te laten leiden door jouw eigen 'zie je wel,....'-lijstje heb je iets te doen dat eenvoudig klinkt en aardig weerbarstig is in de praktijk:
bewust anders reageren
je eigen negativiteit als onzin gaan behandelen
Als ik mijn overtuiging dat 'ik het toch altijd alleen moet doen' wil uitdagen, zal ik bewust iets anders moeten gaan doen om ervaringen te verzamelen die dat tegenspreken. Als ik het niet doe verzamel ik geen andere ervaringen. Als ik het niet bewust doe zegt mijn hoofd razendsnel (en vaak zonder dat ik het merk): 'dat was toeval, die telt niet'. Je gaat dus heel volwassen op onderzoek uit met jezelf.
je hersens reageren op verandering als het kleine kind dat in je gezicht brult 'dat kan ik echt niet!'
Luister maar even niet naar jezelf
Om ook daadwerkelijk bij dat 'doen' te komen, is de volgende stap dat ik mijn overtuiging (in ieder geval tijdelijk) wat minder serieus moet nemen. Dat gevoel is levensgroot en angstaanjagend echt. Ik ben er tot in mijn tenen van overtuigd dat ik iets niet kan. Net als het kind dat je in het gezicht brult 'dat kan ik echt niet!' Onze hersenen maken namelijk helaas geen onderscheid tussen iets dat we zelf bedacht hebben en iets dat waar is. Als we overtuigd zijn van de echtheid en waarheid ervan, dan vechten we tegen windmolens.
De lastigste stap vond ik 'stel nou dat het niet klopt wat ik voel'. Dat deed iets met mijn behoefte aan controle.
Oefenruimte
Je staat voor de uitdaging om een soort oefenruimte in je eigen hoofd te creëren waarin je zegt: 'stel nou, dat het niet helemaal waar is wat ik voel?' 'Stel nou dat ik iets kan doen dat ingaat tegen dat waar ik zo hard in geloof?' Die stap van durven betwijfelen van je eigen rotsvaste overtuiging, is de eerste stap naar proberen om het anders te doen. Het daadwerkelijk uitproberen lijnrecht in te gaan tegen jezelf is enorm spannend. Het geeft klotsoksels, trillende knieën, slapeloze nachten en een ademhaling zo hoog dat hij je lijf bijna uitspringt. Je lijf wil je, met alle trucs die het heeft, ervan weerhouden om het anders te gaan doen. Vaak geven we dan toe. Blijkbaar is dit echt een heel slecht idee!
'Wat doe jij nou raar!'
Dan komen we vervolgens bij andere mensen, die ook zo houden van 'dat alles hetzelfde blijft'. Wij mensen houden daar vaak nogal van. Voorspelbaarheid scheelt namelijk een bak aan cognitieve energie. Dan hoef je niet constant zo na te denken en ben je niet steeds in de war. Als jij iets 'nieuws' gaat doen bij mensen die precies weten 'hoe jij altijd doet', dan komt er een reactie. De simpele en milde variant is een 'huh-reactie'. Die helaas precies jouw hersenen binnenkomt als 'zie je wel, ik doe iets raars!' En poef, terug in je hok.
Waar dan wel?
'Nieuw gedrag uitproberen is dan ook vaak het prettigst bij mensen die niet zo vast zitten in 'zo doe jij dat', bij mensen die niet heel gevoelig zijn voor het soort nieuw gedrag dat jij aan het oefenen bent of in een omgeving waarin het de bedoeling en verwachting is dat je nieuwe dingen probeert (bijvoorbeeld in een opleidingsgroep of een groep gericht op therapie of coaching). Je kunt dan een oprechte reactie krijgen op jouw (voor jouw gevoel schokkende) andere gedrag. Wees niet verbaasd als de anders niks merkt of heel droog reageert met 'ja prima dat je dat zo doet'. In je eigen hoofd is het namelijk altijd groter dan voor de ander. Die reactie of gebrek aan reactie heb je nodig om jouw overtuiging te laten slijten. Blijf dus vooral oefenen!
Hoe was dit voor mij?
Mijn gevoel toen ik mijn eerste succeservaringen opdeed: opluchting, bevrijding, een gevoel van lichtheid. Sommige van deze dingen waren groot, zwaar en onverzettelijk geworden in mijn hoofd. De ervaring om te gaan van 'dat kan ik echt niet' naar 'dat wat ik denk en voel is misschien wel niet waar' (dat vond ik een hele moeilijke stap) naar 'oh, er gebeurt dan helemaal niks geks en ik kan zelf kiezen wat ik doe' was een wonderlijk gevoel. Het gaf me een gevoel van kracht, eigen regie en blijdschap. Ik was ook enorm verbaasd over het gebrek aan reactie bij de ander. Met de kennis van nu kan ik dat wel plaatsen. Ik deed iets dat ik heel raar vond voor mezelf, maar dat volkomen natuurlijk gedrag is voor duizenden anderen. Ze hadden dat gedrag dus al enorm vaak gezien, alleen niet bij mij.
De uitdaging:
word je bewust van een van je eigen negatieve overtuigingen (en kies er dus 1 uit!)
Verzin wat de kleinste echte stap is die je anders zou kunnen doen
Bedenk een geschikte plek/persoon om dat mee te oefenen (dat kan dus ook bij een volslagen onwetend persoon in de supermarkt of de bieb)
Ervaar je klotsknieën, zweetplekken en versnelde ademhaling en doe er niks mee
Doe bewust iets echt anders
Ervaar bewust wat de reactie was en welk deel van die reactie met jou te maken had en welk deel met de ander (van iemand die slecht geslapen heeft en chagrijnig is krijg je sowieso waarschijnlijk een mopperreactie, ook als je je vertrouwde gedrag had gekozen)
Blijf dit herhalen om andere ervaringen op te doen!
En kijk na een tijdje eens terug!
Het kan daarom helpend zijn om dit samen met iemand te doen of aantekeningen te maken. Je vergeet namelijk snel 'waar je vandaan komt' en dan merk je je eigen verandering niet op en kun je teleurgesteld raken in jezelf.
Is het kwartje gevallen dat dit is wat jij te doen hebt en wil je dat samen met mij doen? Neem gerust contact op voor een gratis kennismakingsgesprek.