Dat klinkt logisch, is ook logisch en wordt eindeloos ingewikkeld als je dat toepast op psychische hulp en financiële ondersteuning. Dat is in een notendop wat ikzelf de afgelopen dertig jaar ervaren heb en wat ik hoor van andere mensen met jeugdtrauma.
Het is ondoenlijk om helder en consistent te vertellen over wat je zelf niet snapt. Daarom is het ook zo helpend om een ander uit te leggen hoe je iets wilt gaan doen, dan kom je vanzelf tegen waar je nog over na moet denken. Als je zelf de puzzel bent waarover je vertelt moet je een acrobatische truc uithalen waarbij je tegelijkertijd boven jezelf hangt, in je gevoel blijft en er dan al ontdekkend een consistent verhaal over vertelt. Als je dat combineert met het gegeven dat voor mensen met jeugdtrauma hun gevoelsleven zodanig angstaanjagend voelt dat ze er met geen tien paarden heen te krijgen zijn....Ik denk dat je een idee krijgt van wat ik bedoel.
Trauma is een puzzel waarbij je zowel de onderzoeker als het onderwerp bent
Voor veel mensen met complex jeugdtrauma geldt dat ze pas na decennialang zoeken, proberen en puzzelen, helder genoeg krijgen wat er met ze aan de hand is om het uit te kunnen leggen aan een ander. Tot die tijd vliegen ze door allerlei beschermende copingmechanismen heen en weer. Denk aan verslaving, eetstoornissen, emoties uitschakelen, dwangmatig gedrag, perfectionisme en vermijding. Ze worden in die tijd vaak hoogstens behandeld voor de uitingsvorm van die coping zonder dat het onderliggende trauma aan bod komt. Soms omdat ze daar zelf niet klaar voor zijn. De coping heeft ten slotte een beschermende werking. Soms omdat er niet verder behandeld wordt dan de uitingsvorm. En dan volgt er na een eventueel geweldig therapeutisch resultaat, uiteraard altijd terugval.
Het idee 'dat gebeurt mij niet' was uit mijn beleving verdwenen.
Een van de dingen die voor mij eindeloos belangrijk was bij het durven herkennen en aangaan van mijn beschermende coping was veiligheid. Het überhaupt overwegen om mijn eigen beschermmuur grondig te bestuderen, de mogelijkheid onderzoeken om te kijken waartegen die dan beschermde,...Vreselijk eng en moeilijk. Die bescherming had ik opgebouwd vanwege een traumatische ervaring. Een situatie waarin mijn mogelijkheden om me veilig te voelen zo ernstig aangetast werden, dat ik tijdelijk verdween. Tot in het diepst van mijn wezen voelde ik mij in gevaar. Het idee 'dat gebeurt mij niet' was uit mijn beleving verdwenen.
Die veiligheid heb ik terug moeten veroveren. Daarvoor had ik professionele hulp nodig, persoonlijke steun, tijd en inkomen. Ik merkte dat het extreem ingewikkeld was om te krijgen wat ik nodig had in de tijd dat ik zelf nog niet snapte wat er aan de hand was. Het gevoel dat ik eerst zelf moest snappen wat er speelde voordat ik passende hulp kon vinden, is alleen maar sterker geworden. Ik hoor dit helaas van veel anderen in deze situatie zowel op het gebied van professionele hulp als op het gebied van inkomen.
Artsen dachten dat ik een spelletje met ze speelde
Meermaals in mijn leven zat ik bij een arts voor een beoordeling van mijn arbeidsgeschiktheid en steeds weer werd ik gehinderd door mijn eigen beschermende coping. Ik ging praten, nam afstand van mijn gevoel door te dissociëren, wilde laten zien hoe sterk en slim ik was en dat wisselde af met emotioneel geraakt zijn door het vertellen van mijn verhaal, wanhoop en angst. Ik was onbegrijpelijk voor de meeste artsen die ik voor mijn neus kreeg. Ze dachten dat ik een spelletje met ze speelde. En ergens snap ik dat. Helaas zat ik nog middenin de flipperkast die hoort bij jeugdtrauma. In de hulpverlening gebeurde op een bepaalde manier hetzelfde.
Pas toen ik zelf meer ging snappen van jeugdtrauma, beschermende copingstrategieën en de brede effecten in je hele handelen, denken, voelen en lijfelijke beleving, ging het beter. Ik kon gaan ondertitelen wat er met me gebeurde en wat de ander zag. Ik kon bewust stappen zetten naar de hulpverlening die bedoeld is voor zwaar complex en gestapeld trauma. Iets waarvan ik geen idee had dat dat een hele logische plek voor mij was. Mijn leven was gewoon mijn leven geweest. Gewoon, normaal.
Wat ik belangrijk vind voor mensen met een psychische kwetsbaarheid: gecombineerde zorg en veiligheid van inkomen
Ik probeer met dit verhaal achtergrond te geven bij de vraag die me gesteld werd: 'welke verandering zou jij graag willen zien in het voorliggend veld/de maatschappij als het gaat om de GGZ en mensen die daarmee te maken hebben?'
Je moet eerst het ene traject door voordat je het andere mag betreden.
De manier waarop de GGZ en SGGZ nu ingericht zijn, leidt ertoe dat er te lang alleen naar de uitingsvorm van de coping gekeken en behandeld wordt en te weinig naar de combinatie met de ervaringen die hierin meespelen. Bovendien zijn dit losse onderdelen waarbij het nauwelijks mogelijk is dat mensen tegelijkertijd behandeld worden voor trauma en bijvoorbeeld verslaving of dwang. Je moet eerst het ene traject door voordat je het andere mag betreden. Terwijl de beschermende coping niet losgelaten kan worden als de aanleiding hiervoor onbehandeld blijft. Hierover is heel veel interessants te lezen als je googelt op 'aces' (adverse chilhood experiences) en het effect van trauma op ons zenuwstelsel (https://www.youtube.com/watch?v=ZdIQRxwT1I0).
Help, straks denken ze dat het wel weer gaat!
De inkomensondersteuning voor mensen die vastlopen is ook bijzonder ingewikkeld voor mensen met jeugdtrauma. Zoals gezegd: het duurt veelal tientallen jaren voordat iemand zelf snapt naar welke puzzel hij/zij kijkt en dat kan uitleggen. De strijd om dan bij een arts uit te leggen wat je zelf nog niet snapt, doorspekt met alle verwarrende coping is een stressvolle aangelegenheid. Zeker als die strijd steeds terugkomt en je misschien, doordat je zo hard aan je herstel gewerkt hebt, je inkomen weer kwijtraakt. Als je net teveel opknapt, weer wat de wereld in bent gegaan, lijkt op het moment van keuring misschien wel alsof je wel weer op eigen benen kunt staan. Ik ken meerdere mensen die pas echt structureel tot herstel kwamen toen de druk van herkeuring echt veranderde. Stabiel en duurzaam belastbaar zijn is namelijk vaak precies waar het wringt. Steeds het zwaard van Damokles boven je hoofd, grijpt dan precies in op dat punt dat zo essentieel is voor herstel: veiligheid.
Een stabiel en veilig inkomen voor arbeidsbeperkten (want dit is een breder probleem dan alleen psychische kwetsbaarheid) met een verrekening van andere inkomsten die helder en begrijpelijk is voor alle betrokkenen, zou enorm schelen. Veel meer mensen met een arbeidsbeperking zouden dan durven meedoen en hun eigen betekenisvolle bijdrage kunnen leveren. Nu is het de angst die regeert en omgaan met angst en onzekerheid is ingewikkeld, zo hebben we het afgelopen jaar allemaal kunnen merken.
Comments